Yüz felci pek çok nedenden dolayı oluşabilir. En çok bilinen nedenleri arasında yüzdeki kasların kontrolü sağlayan fasiyal sinirdeki iltihaplanma, kafaya alınan darbe, baş ve boyunda oluşan tümörler veya inme yer almaktadır. Yüz felci rahatsızlığı yaşayan kişide yüzün bir kısmı sarkık görünür. Bu bölgede bulunan kasların sinirleri zarar gördüğünden kaynaklı olarak bu görüntü oluşur. Peki yüz felci nedir? Yüz felci belirtileri nelerdir? Yüz felci neden olur? Yüz felci tanısı nasıl konulur? Yüz felci tedavisi nasıldır? Yüz felci nasıl geçer? İşte yüz felci yani fasiyal paralizi ile alakalı merak edilen tüm detaylar.
Yüz Felci Nedir?
Fasiyal sinir lifleri beyinden yüzde bulunan mimik kaslarına ileti getirmekle görevli liflerdir. Bu liflerin farklı sebeplerden dolayı hasar alması sonucunda yüz kaslarına ileti getirememesi durumunda oluşan hastalığa yüz felci adı verilir. Yüz kaslarına uyarı gitmediğinden dolayı yüz kaslarında hareket kaybı meydana gelmektedir. Bu da yüz felci denilen hastalığın oluşmasına sebep olur. Yüz felci herhangi bir sebebi yokken aniden meydana gelebilir. Bunun yanı sıra yüz felci aşama aşama kaslarda meydana gelen kayıplardan da ortaya çıkabilmektedir.
Yüz Felci Belirtileri Nelerdir?
Yüz felci hastalığının pek çok belirtisi bulunur. Bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Yüz felcinin belirtilerinden bazıları aşağıda verildiği gibidir:
Yüzün tek tarafında oluşan felç
Felcin meydana geldiği bölgede göz kırpmada zorluk ve alnın kırışma kontrolünde kayıp
Göz yaşında belirgin bir azalma
Ağzın bir bölümündeki kaslarda meydana gelen sarkma
Yüzde bulunan kaslarda istemsiz olarak oluşan seğirme
Konuşurken güçlük yaşama
Salyanın belirgin bir şekilde artması
Yemek yeme ve içmede güçlük
Kulağın içinde ya da kulağın arkasında oluşan ağrı
Çenenin ekleminde meydana gelen ağrı
Felcin olduğu taraftaki kulakta sese karşı aşırı duyarlılık
Katlanılmaz bir baş ağrısı
Bu belirtilerden biri veya birkaçı kişide bulunuyorsa acilen bir uzmanla görüşüp tedavi olmalıdır.
Yüz Felci Neden Olur?
Yüz felci; kafa travması, beyin damar tıkanıklığı, baş-boyun tümörleri, yüz sinirinde zedelenme gibi farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Yüz felci nedenleri aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
BELL PARALİZİSİ
Yüz felcinin en yaygın nedeni Bell paralizisi adı verilen klinik durumdur. Bell paralizisi yüzün sadece bir tarafındaki kasları etkileyen, aniden gelişen ve nedeni bilinmeyen bir yüz felci şeklidir. Altta yatan tümör, kafa travması gibi açık bir sebep yoktur. Yüz sinirinde ödem ortaya çıkması neticesinde içinden geçtiği kemik yapılarda sıkışması sonucunda ortaya çıktığı düşünülür. Fasiyal sinirin viral enfeksiyonu ile ilgili olduğu tahmin edilmektedir. Bell paralizisine bağlı yüz felci geçiren hastaların %90’a yakını yaklaşık altı ay içerisinde tamamen iyileşir.
İNME
Yüz felcinin daha ciddi bir nedeni inmedir. İnmeye bağlı olarak yüz kaslarını kontrol eden sinir hücrelerinin beyinde hasar görmesi sonucunda gelişir. İnmeye bağlı yüz felcinde yüz sinirinde doğrudan hasar yoktur. Bu durumda yüz felci, beyin hasarı ve mesajların yüz sinirine doğru şekilde aktarılamamasından kaynaklanır. İnme tipine bağlı olarak beyin hücrelerinin zarar görmesinin nedenleri;
Oksijen eksikliği
Kanaması nedeniyle beyin hücrelerinde aşırı basınç oluşması şekilde sıralanabilir.
Yüz felcinin diğer nedenleri arasında şunlar vardır:
Kafatası kırığı ve beyin hasarı
Yüz yaralanmaları
Baş veya boyun tümörleri
Orta kulak enfeksiyonu
Kulakta görülen diğer hasarlar
Lyme hastalığı: Kene ısırması yoluyla insanlara bulaşan bakteriyel bir enfeksiyon hastalığı
Ramsay-Hunt Sendromu: Su çiçeği etkeni olan varisella zoster virüsünün tekrarlayan aktivasyonudur. Bu hastalığın bir sonucu olarak yüz siniri zedelenirse yüz felci gelişir.
Beyni ve omuriliği etkileyen multiple skleroz ve Guillain-Barré sendromu gibi otoimmün hastalıklar
Cerrahi nedenler: Örneğin akustik nöroma veya fasiyal sinir tümörünün çıkarılması sırasında veya tükrük bezlerinden en büyüğü olan parotis bezi ameliyatları yapılırken fasiyal sinire zarar verilmesi
Rahimde fasiyal sinir veya yüz kaslarının anormal gelişimi
Moebius, Charge ya da Melkersson-Rosenthal sendromu gibi doğuştan gelen sendromlar nedeniyle doğuştan yüz felci görülebilir.
Doğum travması: Doğum sırasında forseps kullanımı ya da yüz gelişi nedeniyle bazı bebeklerde yüz sinirinde yaralanma olabilir. Sonuç olarak geçici yüz felci gelişebilir. Bu tür sinir yaralanması gelişen bebeklerin %90'ı tedavi olmadan tamamen iyileşir.
İnmeye Bağlı Yüz Felci Belirtileri
İnmeye bağlı yüz felci geçiren hastalar genellikle Bell paralizisinde görülen aynı belirtileri gösterirler. Ancak, inmede bazı ek belirtiler vardır. Bell paralizisinde görülenlere ilave olarak aşağıdaki belirtiler vardır;
Bilinç değişiklikleri
Kafa karışıklığı
Baş dönmesi
Denge problemleri
Görme sorunları
Epileptik nöbetler
Vücudun bir tarafında kollarda veya bacaklarda kuvvetsizlik
İnmeye bağlı yüz felci geçiren hastalarda Bell paralizisinin aksine etkilenen taraftaki göz kırpma ve alın kırıştırma yeteneği korunur.
İnme ve diğer yüz felci nedenlerini ayırt etmek zor olduğu için, yüz felci belirtileri fark edildiği anda yapılacak en doğru şey 112’yi arayarak acil yardım çağırmaktır.
Yüz Felci Tanısı Nasıl Konulur?
Yüz felci tanısı için doktor hastanın kaş kaldırma, göz kırpma, gülümseme, kaşları çatma gibi mimikler yapmasını isteyerek kas hareketlerini değerlendirir. Ayırıcı tanı için elektromiyografi (kasların ve onları kontrol eden sinirlerin sağlığını kontrol eden test), MRG ve BT gibi görüntüleme taramaları ve kan testleri yapılabilir. Testler yardımıyla yüz felcinin nedeni saptanmaya çalışılır.
Bell Paralizisine Bağlı Yüz Felci Tedavisi
Bell paralizisi bulunan kişilerin büyük çoğunluğunda tedavi olsun ya da olmasın yüz felci belirtileri kendiliğinden tamamen iyileşme gösterir. Bununla birlikte çalışmalar yüz felci geliştiğinde derhal ağız yoluyla prednizon gibi steroidlerin ve antiviral ilaçların alınmasının, tam iyileşme şansını artırmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca fizik tedavi uygulamaları kasların güçlendirilmesine ve kalıcı hasarı önlemeye yardımcı olabilir.
Tamamen iyileşmeyenler için, tamamen kapanmayan göz kapaklarının düzeltilmesine veya çarpık gülümsemenin düzeltilmesi için plastik cerrahiden yardım alınabilir.
Yüz felci için en büyük tehlike olası göz hasarıdır. Bell paralizisi genellikle bir veya iki göz kapağının tamamen kapanmasını önler. Göz kırpmada sorun ortaya çıktığında kornea kuruyabilir ve yabancı partiküller göze girip hasara neden olabilir. Bu sebeple yüz felci olan kişiler gün boyu yapay gözyaşı kullanmalıdır. Gözün nemli kalması ve korunmasını sağlamak için ayrıca şeffaf plastikten yapılmış bir aparat takmaları gerekebilir.
İnmeye Bağlı Yüz Felci Tedavisi
İnmeden kaynaklanan yüz felci tedavisi için öncelikle inmenin tedavi edilmesi gerekir. İnme çok yeni olmuşsa ve pıhtıdan kaynaklanıyorsa pıhtının çözülmesine yönelik tedavi uygulanır. İnme, çok uzun zaman önce olmuşsa, beyinde daha fazla hasar riskini azaltmak için ilaç tedavisi başlanabilir. İnmenin kalıcı hale gelmemesi için erken dönemde tedavi edilmesi büyük önem taşır.
Diğer Nedenlerden Kaynaklanan Yüz Felci Tedavisi
Diğer nedenlerden dolayı oluşan yüz felci tedavisinde ameliyatla hasarlı sinirleri veya kasları onarmak veya varsa tümörleri çıkarmak gibi yöntemler kullanılabilir. Üst göz kapağının kapatılmasına yardımcı olmak için küçük ağırlıklar cerrahi yolla kapağın içine yerleştirilebilir.
Bazı insanlar felce ek olarak kontrolsüz kas hareketleri yaşayabilir. Bu kasların bot0ks enjeksiyonları ile geçici olarak felç edilmesi ve ayrıca fizik tedavi uygulamaları istemsiz kas hareketlerini kontrol altına almak için yardımcı olabilir.