Asgari ücrete gelen yüzde 26'lık zam sonrası özel sektör çalışanları da hakları olan zammı almak istiyor. Fakat zam alamayan özel sektör çalışanları ne yapması gerektiğini araştırıyor. Aynı iş yerinde uzun süre çalışıp zam alamazsanız ve istifa ederseniz kıdem tazminatı alamayacaksınız. Asgari ücretin 2020 liraya yükselmesi işçilerin yüzünü güldürse de işverenlerin bu duruma sevindiğini söylemek pek de mümkün değil.
Özellikle özel sektörde çalışan işçilerin merak ettiği konulardan biri de uzun süre zam alamadıklarında iş sözleşmelerini fesih hakları bulunup bulunmadığı. İş veren eğer iş sözleşmesinde her yıl zam yapılması gerektiğine dair bir madde bulunmuyorsa zam yapmak zorunda değil.
ZAM ALAMAYAN İŞÇİ İSTİFA EDERSE NE OLUR?
İşçi zam yapılmadığını gerekçe göstererek iş akdini tek taraflı feshederse kıdem tazminatı alamaz.
KIDEM TAZMİNATI ALMA KOŞULLARI NELERDİR?
1475/14 kapsamında çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir.
Buna göre;
-Aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması,
-İş sözleşmesinin işveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,
-İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle,
-Askerlik görevi nedeni ile
-Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile
-Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile evlenme tarihi itibariyle 1 yıl içinde başvurması şartıyla,
-İşçinin ölümü nedeni ile iş sözleşmesinin feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir.
KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?
Kıdem tazminatından Gelir Vergisi kesilen işçiler mahkemeye gitmedikleri takdirde vergi kesintisini iade alabilecekler. Futbol kulüpleri ve organizasyonunda görevli tüzel kişiler de Katma Değer Vergisi'yle Gelir Vergisi'nden muaf tutulacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla Gelir Vergisi Kanunu'na ilişkin bazı değişiklikler Resmi Gazete'de yayımlandı.
Yapılan değişiklikle birlikte kıdem tazminatından Gelir Vergisi kesilen işçiler mahkemeye gitmezse vergi kesintisini iade alabilecekler.
KIDEM TAZMİNATI 2019 DEĞİŞİKLİĞİ NEDİR?
"GEÇİCİ MADDE 89 – 27/3/2018 tarihinden önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar üzerinden tevkif edilerek tahsil edilen gelir vergisi, hizmet erbabının düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilir.
Bu madde hükümlerinden yararlanmak üzere vazgeçilen davalarla ilgili olarak yargılama giderleri ve vekâlet ücretine hükmedilmez.
Hakkında kesinleşmiş yargı kararı bulunan iade talepleriyle ilgili olarak bu madde hükmü uygulanmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir."
FUTBOL KULÜPLERİ NEDEN VERGİDEN MUAF TUTULUYOR?
UEFA Süper Kupa ve Şampiyonlar Ligi Finalleri için vergi muafiyeti ile ilgili geçici maddeye göre, 2019 UEFA Süper Kupa Finali ve 2020 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakalarına ilişkin olmak üzere Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA), katılımcı futbol kulüpleri ve organizasyonda görevli tüzel kişilerden iş yeri, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlara, bu müsabakalar dolayısıyla yapılacak mal teslimleri ve hizmet ifaları ile bunların bu müsabakalar dolayısıyla yapacakları mal teslimleri ve hizmet ifaları katma değer vergisinden muaf tutulacak.
Ayrıca 2019 UEFA Süper Kupa Finali ve 2020 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakalarının Türkiye'de oynanmasına ilişkin olarak Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA), katılımcı futbol kulüpleri ve organizasyonda görevli tüzel kişilerden işyeri, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar gelir ve kurumlar vergisinden muaf olacak ve bu muafiyet, tevkif yoluyla alınan vergileri de kapsayacak şekilde değiştirildi.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR 2019?
"Çalışana; her bir yıl için, 30 günlük (aylık brüt ücret) tazminat ödeniyor. Toplam tazminat tutarı da, çalışanın son aldığı aylık brüt ücretin, o işyerinde çalıştığı yıl süresi ile çarpılması ile bulunuyor. Örneğin, son aldığınız brüt ücret 2 bin 500 liraysa, aynı işyerinde 7 yıldır çalışıyorsanız ve işvereniniz sizi işten çıkarttıysa; kıdeminiz 17.500 bin lira tutuyor. Ücretin içinde yer alan; yol yardımı, yemek, ikramiye, prim gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılıyor.Peki, kıdem tazminatının bir limiti yok mu? Var; buna da tavan deniyor ve devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemiyor. İşte, bu tutar, 2018 ile birlikte arttı ve 5.001,76 lira oldu. Geçen sene ise bu rakam, 4.732,48 liraydı. Yani bu sene emekli olanlar, geçen seneye oranla tazminatını yüzde 5,6 zamlı alacak. Bu rakam, 1 Ocak-30 Haziran arası için geçerli. Hazirandan sonra kıdem tazminatının tavanı daha da artacak.
Yeri gelmişken, çalışanların kıdem tazminatı hesaplamasında sıkça yaptıkları bir yanlışa da değineyim. Özellikle yüksek ücretle çalışanlar, aylık ücret ile çalıştıkları yılı çarparak, çıkan rakamı tazminat olarak alacaklarını zannediyor. Oysa tazminata konu olacak tavan aylık bu yıl için 5.001,76 liradır ve bunun üzerinde ne kadar maaş alınırsa alınsın tazminat hesabı 5.001,76 lira üzerinden yapılır. Örneğin, brüt ücretiniz 6 bin lira olsun, işyerinde de 5 yıldır çalışıyor olun. 6 bin liranın 5 yıl ile çarpılması sonucu çıkan 30 bin liralık kıdem tazminatı yanlış hesaptır. Doğrusu, 5.001,76 liranın, 5 yıl ile çarpılması sonucu çıkan 25.008,8 liradır."
KIDEM TAZMİNATINI KİMLER ALABİLİR?
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için çalıştığınız işyerindeki hizmet süresinin en az bir yıl olması ve işveren tarafından işten çıkarılmış olmanız gerekir. Kendi isteğinizle işten ayrılırsanız kıdem tazminatı alamazsınız. Ancak, erkekler askerlik hizmeti için ve kadınlar da evlilik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalırsa, tazminata hak kazanıyor. Ayrıca, emeklilik için gerekli süreyi ve prim ödeme gün sayısını doldurmuşsanız kendi isteğinizle işten ayrılırsanız dahi kıdem tazminatı alabilirsiniz.
Kıdem tazminatında gelir vergisi kesintisinin iade edilmesine ilişkin düzenleme binlerce çalışanın yüzünü güldürdü. Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre ücretlilerden kesilen gelir vergisi oranı, yüzde 15-35 arasında değişiyor. 14 bin 800 liraya kadar yıllık geliri olanlar yüzde 15 vergi öderken, bu miktar yılda 120 bin liradan en fazla kazananlar için yüzde 35'i buluyor. İşçinin kıdemi ve ikale sözleşmesindeki miktar ve vergi dilimi yükseldikçe alınacak vergi iadesi de artacak. Bu kapsamda yaklaşık 180 milyon liralık vergi iade edilecek.
Çalışanların gözü vergi iadesine ilişkin tebliğe çevrilirken konuyla ilgili en çok merak edilen 10 sorunun yanıtı şöyle:
VERGİ İADESİ İÇİN NEREYE BAŞVURULACAK?
Vergi iadesi için mahkemeye gitmeye gerek yok, ilgili vergi dairesine başvurmak yeterli.
KIDEM TAZMİNATI VERGİ İADESİ BAŞVURUSUNDA SÜRE SINIRI VAR MI?
Verginin kesildiği tarihten sonra en geç 5 yıl içinde başvurulması gerekiyor.
KIDEM TAZMİNATI VERGİ İADESİ İÇİN ZAMAN AŞIMI NASIL HESAPLANACAK?
Vergi Usul Kanununa göre vergide zaman aşımı vergiyi doğuran işlemi izleyen takvim yılından itibaren beş yıl sonra doluyor. Bu süre aşılsa dahi daha önce vergi iadesi için dava açanlar açısından zaman aşımı işlemiyor. Zaman aşımı 2019'dan geriye doğru hesaplanacak.
KİMLER VERGİ İADESİ ALABİLİR?
Düzenlemeden 27 Mart 2018'den önce işten anlaşarak ayrılanlar yararlanacak. İşten karşılıklı sözleşme ya da ikale sözleşmesi ile ayrılan vergi iadesine hak kazanacak. Son 5 yılda işinden anlaşmalı olarak ayrılanları kapsıyor.
YILLIK TAVAN AŞILMAYAN KIDEM TAZMİNATINDA İADE ÖDENİR Mİ?
Yıllık tavanı aşmayan kıdemde vergi kesilmediği için iade olmayacak.
BEŞ YILLIK ZAMAN AŞIMI VAR MI?
27 Mart 2018 tarihi milat kabul edilecek, beş yıllık zaman aşımı o tarihte başlamayacak. Vergi iadesi için dava açanlar açısından zaman aşımı işlemiyor. Zaman aşımı 2019'dan geriye doğru hesaplanacak. Daha önce hiç dava açmayıp bu yıl dilekçe verenler en fazla 2014'e kadar olan dönem için iade alabilir.
VERGİ İADE TUTARI NEYE GÖRE YÜKSELİYOR?
Kıdem, ikale sözleşmesinde belirlenen miktar arttıkça ve vergi dilimi yüksek ise alınacak vergi iadesinin tutarı daha da yüksek olacak.
YÜZDE 35'LİK DİLİMDEKİ ÇALIŞANLAR NE KADAR ALACAK?
15 yıldır aynı işyerinde çalışıp Aralık 2017'de 200 bin lira tazminatla ayrılan işçi 24 bin lira alacak.
YÜZDE 15'LİK VERGİ DİLİMİ İÇİN ÖRNEK ÖDEME NEDİR?
1 Ocak 2018'de işten 95 bin lira kıdemle ayrılan işçi yüzde 15'lik vergi diliminde bulunması nedeniyle yaklaşık 4 bin lira iade edilecek.
VERGİ KESİLİP KESİLMEDİĞİ NASIL ÖĞRENİLİR?
Vergi kesilip kesilmediği çalışanın ayrıldığı iş yerinin muhasebesinden öğrenilebilecek. Hukuken kıdem tazminatı hakkına erişmiş işçiye, işveren kıdem tazminatı öderken gelir vergisi kesintisi yapılmıyor. Gelir vergisi kesilmediği için işçinin eline geçen kıdem tazminatı tutarında en az yüzde 15 oranında kazancı oluyor. İşçi kıdem tazminatının ödendiği dönemde yüzde 15'ten yüksek bir vergi diliminde ise gelir vergisi kesilmemesi nedeniyle sağlanan kazanç artıyor.