Zuhr-i ahir namazı nedir? Bu namazı kılmak gerekir mi?
Zuhr-i âhir, son öğle namazı demektir. Bazı İslâm bilginleri, bir yerleşim biriminde birden fazla yerde Cuma namazı kılınmasının sahih olmayacağı ihtimaline binaen, o günkü öğle namazının ihtiyaten kılınmasını önermişlerdir.
Aynı bilginlere göre, bir ihtiyaç olmadıkça, bir yerleşim yerinde sadece bir camide Cuma namazı kılınır. İhtiyaç yokken birden fazla yerde Cuma namazı kılınırsa, ilk başlayanların kıldıkları cuma sahih olur, diğerlerininki ise, sahih olmaz; dolayısıyla öğle namazı kılmaları gerekir. Hangi cemaatin cuma namazını kılmaya önce başladığı tespit edilemezse, her iki cemaatin ihtiyaten öğle namazını kılmaları uygun bir çözümdür. Bu görüşte olanlar, Hz. Peygamber (s.a.s.) ve Hulefa-i Râşidîn döneminde bir yerde Cuma namazı kılınması uygulamasını esas alırlar (Şirbînî, Muğnî’l-Muhtâc, I/544; Nevevî, el-Mecmû’, IV/451- 452; Sahnûn, el-Müdevvene, I/277-278; İbn Kudâme, Muğnî, III/212).
Hz. Peygamber döneminde Cuma namazının bir yerde kılınması, bir yerleşim yerinde birden fazla camide cuma namazı kılınmasına ihtiyaç olmadığı içindir. Ayrıca yeni inen ayetleri Hz. Peygamber’den işitme iştiyakı ile sahabenin Cuma namazını, başka bir yerde kılmaları da düşünülmezdi.
Müctehitler, ittifakla ihtiyaç olunca birden fazla camide Cuma namazının kılınabileceğini kabul etmişlerdir. Nitekim İmam Şafiî Bağdat’a gittiğinde Cuma namazının birden fazla yerde kılındığını görmüş ve buna karşı çıkmamıştır (Nevevî, Mecmû, IV/452; Şirbînî, Muğnî’l-Muhtâc, I/544). Artık bu gün bir yerleşim biriminde tek cami, Cuma namazının kılınmasına yetmezse, birden fazla camide Cuma namazı kılınmasına imkân yoktur. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de, “Allah bir kimseyi ancak gücünün yettiği şeyle yükümlü kılar” (Bakara 2/286); “Allah dinde üzerinize hiçbir güçlük yüklemedi” (Hac 22/78) buyrulmaktadır.
Bu durumda ihtiyaten kılınan zuhr-i ahir namazı sağlam bir delile dayanmamaktadır. Zira ihtiyat, iki delilden kuvvetli olanını tercih etmek demektir. Cuma namazının farz olduğunu ifade eden âyet ve hadislere karşı, birden fazla yerde Cuma namazı kılmanın caiz olmayacağını teyit eden bir delil de bir içtihadî bilgi olmaktan ileri gitmez. Nitekim Cuma namazının bir yerde kılınması şartını ileri sürenlerin, ihtiyaç görülürse birden çok camide Cuma namazı kılınabileceğini kabul etmeleri de bunu göstermektedir.
Sonuç olarak, bir yerleşim yerinde birden fazla camide Cuma namazı kılınabileceğinden, zuhr-i ahir namazını kılmak gerekli değildir. Ancak, zuhr-i ahir namazını kılanlara da engel olunmamalıdır.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı
