DPB Görüşü | Sözleşmeli personele ödenmeyen fazla çalışma ücreti hakkında
Genel Müdürlüğünüzde görev yapan 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli personele tatil günlerinde yaptıkları fazla çalışmalar nedeniyle ödenemeyen fazla çalışma ücretine mukabil 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesine isti
ÖZET: Genel Müdürlüğünüzde görev yapan 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli personele tatil günlerinde yaptıkları fazla çalışmalar nedeniyle ödenemeyen fazla çalışma ücretine mukabil 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesine istinaden izin verilip verilemeyeceği hk. 14/03/2014-25423
Genel Müdürlüğünüzde görev yapan 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi personele tatil günlerinde yaptıkları fazla çalışmalar nedeniyle ödenemeyen fazla çalışma ücretine mukabil 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesine istinaden izin verilip verilemeyeceği hususundaki ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “II. Zorla çalıştırma yasağı” başlıklı 18 inci maddesinin birinci fıkrasında, “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.” hükmüne yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 399 sayılı KHK’nın 30/a maddesinde, “Zorunlu ve istisnai hallere münhasır olmak üzere, normal çalışma saatleri dışında veya tatil günlerinde yaptırılacak fazla çalışmalar karşılığında bütçe kanunlarında belirlenen miktarlarda saat başı fazla çalışma ücreti ödenir. Ancak aylık olarak, fazla çalıştırma yaptırılacak personel sayısı kurumun sözleşmeli personel sayısının% 5'ini; personel başına ödenecek fazla çalışma ücreti toplamı da ilgililerin temel ücretlerinin % 15'ini geçemez. Mal ve hizmet üretiminde darboğaz yaratılmaması bakımından kritik görevlerde bulunan sözleşmeli personel için, teşebbüs veya bağlı ortaklığın teklifi, Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü ve ilgili Bakanın onayı ile toplam fazla çalışma süresi belirtilmek suretiyle % 5 oranının üzerinde de fazla çalışma yaptırılabilir.” hükmüne, “Uygulamanın izlenmesi” başlıklı 58 inci maddesinde, “Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda uygulanması sırasında birliği sağlamak ve doğacak tereddütleri gidermekle Devlet Personel Başkanlığı yetkili ve görevlidir. Sözleşmeli personele ilişkin olarak bu Kanun Hükmünde Kararnamede hüküm bulunmayan hallerde, Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınmak kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Fazla çalışma ücreti” başlıklı 178 inci maddesinin (B) bendinde “Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, Genel Müdürlüğünüzün, damızlık hayvan yetiştiriciliğinde hafta sonları dahil 365 gün 24 saat vardiyalı, bitkisel üretim faaliyetlerinde ise işletmenin bulunduğu coğrafi bölgeye ve tabiat şartlarına göre hasat ve ekim dönemlerinde hafta sonları da dahil 24 saat vardiyalı, diğer dönemlerde ise tek veya çift vardiyalı olarak faaliyette bulunma zorunluluğu göz önünde bulundurulduğunda, mevzuatta fazla çalışma süre ve sınırlarına dair yer alan düzenlemelerin kurumunuz ihtiyaçlarının karşılanmasında yeterli olmayacağı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli personele, kurum sözleşmeli personel sayısının % 5'i ve personel başına ödenecek fazla çalışma ücreti toplamı da ilgili personel temel ücretinin % 15'ini geçmeyecek şekildeki sınırlamalar dahilinde tatil günlerinde yaptıkları fazla çalışmalar karşılığında bütçe kanunlarında belirlenen miktarda fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmekte olduğu, ancak bahse konu sınırlamalar dahilinde fazla çalışma yaptırıldığı halde Genel Müdürlüğünüzün görev alanından kaynaklanan zorunluluklar sebebiyle fazla çalıştırma ihtiyacının ortadan kaldırılamadığı durumlarda Anayasa’nın amir hükmü çerçevesinde herhangi bir hak sağlanmaksızın personelin fazla çalıştırılmasının hukukun temel ilkelerine ve kişilik haklarına aykırı olacağı da göz önüne alındığında fazla çalışma yapan sözleşmeli personelin temel ücretlerinin % 15'ini aşacak nitelikte yaptırılacak fazla çalışmaların her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilebileceği ve bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmının yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılmasının uygun olacağı mütalaa edilmektedir.
