DPB | Vakıf Üniversitesi 217 sayılı KHK kapsamında mıdır?

ÖZET: Vakıf Üniversitesi’nin 217 sayılı KHK kapsamına girip girmediğine ve söz konusu Üniversitede çalışanların statüsünün belirlenmesine ilişkin.(07/10/2009-17769)

………Vakfı tarafından 2547 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde kurulan …………..Vakıf Üniversitesi Hastanesinde, 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak çalıştığınız ve Yönetim Kurulu’nun kararı üzerine iş akdinizin feshinin mümkün olduğundan bahisle,  ilgili mevzuatınız gereğince görev tanımınızın ve tarif edilen görevlerin doğası da dikkate alınarak 657 sayılı Kanun ile 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamına girip girmediğine ilişkin Başkanlığımızın görüşünü talep eden ilgi dilekçe incelenmiştir.

                Bilindiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Yükseköğretim kurumları” başlıklı 130’uncu maddesinde, kamu tüzel kişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip üniversitelerin Devlet tarafından kanunla kurulacağı, vakıflar tarafından da kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile Devletin gözetim ve denetimine tabi yükseköğretim kurumu kurulabileceği hüküm altına alınmıştır. Anılan maddede vakıflar tarafından kurulacak olan yükseköğretim kurumlarının, idari ve mali konular dışında kalan akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasada belirtilen hükümlere tabi olduğu belirtilmiştir.

                Anayasada yer alan bu hükümler dikkate alınarak, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarına ilişkin olarak Ek-2 ve Ek-18’inci maddelerinde düzenlemeler yapılmış olup, bu düzenlemelere göre vakıfların kazanç amacına yönelik olmamak şartıyla ve mali ve idari hususlar dışında, akademik çalışmalar, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden 2547 sayılı Kanunda gösterilen esas ve usullere uymak kaydıyla yükseköğretim kurumları kurabileceği, kurulan yükseköğretim kurumlarının vakıf tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olacağı, bu kurumların gelirlerinin, geçici olarak dahi hiç bir suretle vakıf mamelekine veya hesaplarına intikal edemeyeceği, bu yükseköğretim kurumlarına doğrudan doğruya bağış ve yardım yapılabileceği, mali, idari ve ekonomik konularda Yükseköğretim Kurulunun gözetim ve denetimine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, mezkur Kanunda; vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumlarının, akademik organları, öğretim elemanları, eğitim-öğretim esasları, öğretim süreleri, öğrenci hakları hususlarında Devlet yükseköğretim kurumlarıyla aynı uygulamalara tabi olduğu gibi, Devlet üniversitelerine sağlanan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade edecekleri, emlak vergisinden muaf tutulacakları da ifade edilmiştir. 

                Konuya ilişkin olarak, Anayasa Mahkemesinin E:1990/2 K:1990/10 sayılı Kararında “Anayasa’nın 130’uncu maddesinde açıklanan hükümler; maddenin birinci fıkrasında sayılan amaçlar ile yasayla kurulma,  kamu tüzelkişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip olma, üniversitelerin ülke sathına dengeli bir biçimde yayılmasının gözetilmesi kuralları ve üniversite elemanlarının serbestçe her türlü bilimsel araştırma ve yayında bulunabilmeleri ve bunun sınırı, üniversite yönetim ve denetim organlarının ve öğretim elemanlarının Yükseköğretim Kurulu’nun veya üniversitelerin yetkili organlarının dışında kalan makamlarca her ne suretle olursa olsun görevlerinden uzaklaştırılmayacaklarına ilişkin güvence ile yükseköğretim kurumlarının örgütlenmeleri ve işleyişleriyle ilgili olarak maddenin dokuzuncu fıkrasında sayılan konuların da yasayla düzenlenmesi zorunluluğu olarak gösterilebilir. Bu ilkeler, ister Devlet, isterse vakıflar tarafından kurulsun, tüm yükseköğretim kurumlarına yönelik kurallardır.” ifadesine yer vermiş, söz konusu Mahkemenin E:1991/21 K:1992/42 sayılı Kararında ise  “Anayasa’nın 130’uncu maddesi gereğince üniversiteler, devlet ya da vakıflar tarafından kurulmuş olmalarına bakılmaksızın, kamu tüzel kişiliğine sahip olacaklardır. Kamu tüzelkişiliği, üniversitelerin zorunlu niteliklerinden, hukuksal yapılarının öğelerinden biridir. Bu ise, Anayasa’nın 130’uncu maddesinin aradığı temel koşullardandır.” ibaresine yer verilerek, Devlet tarafından kurulan yükseköğretim kurumları ile vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumları eş düzeyde tutulmuştur.

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde, “Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.” hükmü; 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde ise, “Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşları şunlardır:

             a) Genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli idareler ve bunlara bağlı kuruluşlar,

             b) İl Özel İdareleri ve belediyeler, bunların birlikleri ve bunlara bağlı iktisadi müesseseler, işletmeler,

             c) İktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri,

             d) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları dışında kalan ve kamu fonu kullanan, özel kanunlarla veya bunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kuruluşları ve bu nitelikteki bankalar ve bunların en az sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurdukları müessese, ortaklık ve iştirakler,

             e) Döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları.

             Askeri kurum ve kuruluşların 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile ek ve değişikliklerine tabi personeli bu Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamı dışındadır.” hükmü yer almaktadır.

                Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, Vakıf Üniversitesinin; kamu tüzel kişiliğini haiz olmakla birlikte, ………….Vakfı tarafından kurulan özel bir vakıf üniversitesi olması sebebiyle;

-              657 sayılı Kanununun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesi ile 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde yer verilen kurum ve kuruluşların kapsamında olmadığı,

-              Bu üniversitede çalışanların da Devlet memuru statüsünde sayılamayacağı,değerlendirilmektedir.