Tarihin en büyük güneş tutulmasına az kaldı!

Ulusal Güneş Gözlemevi, 21 Ağustos’ta tarihin en büyük güneş tutulmasının gerçekleşeceğini açıkladı.
İngiltere merkezli gözlemevinde görevli bilim insanlarının ‘tarihin en büyüğü’ olarak tanımladığı güneş tutulması sırasında, Ay, yaklaşık 90 dakika boyunca Güneş’in önünde kalacak.
Sadece ABD’den izlenebilecek tam tutulma, DKIST teleskopu ile de ölçümlenecek.

Güneş Tutulması Nedir? Nasıl Olur?
Güneş tutulması nedir, ayın yörünge etrafında dönmesi sırasında dünya ile güneş arasına girmesi ve buna bağlı olarak ayın güneşi kısmen veya tamamen örtmesi sonucunda gözlemlenen doğa olayına verilen isimdir. Eğer ayın dünya etrafındaki yörüngesi ile dünyanın güneş etrafındaki dönüş yörüngesi aynı düzlemde olsa idi, her ay, güneş ve ay tutulmaları ortaya çıkardı. Ancak, ayın yörünge düzlemi dünyaya göre 5°8’ eğimlidir. Böylelikle ay her bir dönümde aşağı inerken bir, yukarıya çıkarken yine bir defa olmak üzere toplam iki kez ekliptiki gerçekleşir, yani dünyanın güneş etrafındaki yörünge düzlemini doğrudan keser. Ancak bu durum gerçekleştiğinde tam güneş tutulması olur. Bu noktalara yerine göre "inme düğüm noktası" ve "çıkma düğüm noktası" olarak isimlendirilir.  
Güneş tutulması esnasında, güneş ışınlarının meydana getirdiği ayın gölgesi dünyaya düşer. Bu gölge iki bölümden oluşmaktadır. Merkezi olan tabanının çapı ayın çapına eşit bir konidir. Bu kısım, güneş ile ay arasındaki mesafeye bağlı olarak, 377.600-365.280 km arasında farklılaşan bir boya sahiptir. Çok daha az karanlık olan diğer bir ikinci koni de birinci bölgeyi tamamen çevreler. Bu kısım aydan uzaklaştıkça genişler. Dünyanın aya uzaklığı yaklaşık 380.800 km olduğuna için pek çok güneş tutulmasında birinci gölge konisinin tepesi dünyaya ulaşamamaktadır. Ancak ayın dünyaya en kısa olduğu mesafede koninin ucu dünya yüzeyi üzerinde 266 km genişliğinde bir iz meydana getirir. Tam bir güneş tutulmasını ancak bu izde bulunan bir gözleyici tespit edilebilir.
Dünya ile ayın hareketleri bu izin dünya yüzeyinde saatte 1600 kilometreden çok daha yüksek bir hızla hareket etmesine neden olur. Bu sebepten ötürü izin herhangi bir noktasındaki kalma süresi çok kısadır. Bazen 7 dakikayı çok az geçmesine rağmen, genel olarak iki veya üç dakikadan daha fazla sürmemektedir. 11 Temmuz 1990’da gerçekleşen güneş tutulması 7 dakika sürmüş ve 1973 yılından beri gerçekleşen en uzun güneş tutulması olmuştur.
Merkezi kısmın etrafındaki 3200 kilometrelik kısımda, güneş tutulması ayın belirli bir bölümünün güneşe karşı gelmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Kısmi tutulma ise iki farklı biçimde de meydana gelir. Eğer merkezi kısmın tepesi erişmez ise güneşin dar bir bölümü ayın çevresinde bir halka olarak görülür.