Kurban, mali yeterliliği yerinde olan Müslümanların yaptığı ibadetlerdendir. İslam dininde; Allah'ın emrine uyarak ibadet etmek ve sevap kazanmak amacıyla, Allah'a yakınlaşma aracı olarak kesilen hayvana ‘kurban’ ismi verilmektedir.

 Kurban kesmenin meşruiyeti; Kur’an, Sünnet ve İcmâ-ı Ümmet ile sabittir İmam-ı Azam Ebû Hanife (r.a.) ile İmam-ı Muhammed (r.a.) göre de; Kurban kesmek hür, zengin ve seferi halde bulunmayan her mü'min üzerine vaciptir.

Vacib olan kurban görevi, Hak yolunda fedâkârlığın bir nişanıdır. Yüce Allah’ın verdiği nimetlere karşı yapılan bir şükürdür. Bunun sonucu da sevaba ulaşmak ve birtakım belâlardan korunmaktır.              

Kurban vecibesi ile ilgili Kur’an-ı Kerim Kevser suresinde; ‘’Şüphesiz biz sana Kevseri verdik. O halde, Rabbin için namaz kıl, kurban kes. Doğrusu sana buğzeden, soyu kesik olanın ta kendisidir.’’ Buyurulmaktadır.

Peygamberimiz (s.a.v.) de hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır:
"Âdemoğlu kurban bayramı günü, Allah katında kurban kesmekten daha sevimli bir iş yapmamıştır. Şüphesiz ki o kesilen kurban kıyamet günü boynuzları ve kılları ile gelir. Hiç şüphe yok ki, kurbanın kanı yere düşmeden önce Allah katında kabul görür. Öyle ise gönüllerinizi kurban ile hoş edin."  (Tirmizî, Adâhî, 1; İbni  Mâce, Adâhî, 3.)

 ‘’Para, kurban bayramı günü kurbana harcandığından daha iyi bir yere harcanmaz.’’ (Darekutni, Şeykani, V,166)

Kurban Bayramı‘nın arefe gününde, sabah namazından itibaren ‘Teşrik Tekbirleri’ başlar. Bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar sürer; toplam yirmi üç vakit tutan bu farz namazlardan sonra,
‘’Allâhu ekber. Allahu ekber. Lâilâhe illâllahü vallâhü ekber. Allahu ekber ve li‘llâhi‘l-hamd’’ diye bir defa tekbir getirilir. Buna "teşrik tekbirleri" denir. 

Kurban mal ile yapılan bir ibadet olduğu için vekâlet caizdir. Kurban kestiren kişi kendi bulunduğu yerde birisine vekâlet verip kestirebileceği gibi, başka bir yerdeki kişiye de vekâlet verip kestirebilir.

Kurban kesmenin (Uhdiyye’nin) rüknü kan akıtmaktır. Hayvan boğazlanmadıkça vacib olan kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Onun için kurbanlık hayvanın kesilmeden sadaka olarak verilmesi caiz olmaz. (Ö. Nasuhi Bilmen- B. İslam İlmihali sh. 421)

Koyun-Keçi gibi hayvanlar bir kişi tarafından kesilir. Sığır, Manda ve Deve gibi hayvanlar da yedi kişiye kadar ortaklaşa kesilebilir. Bu tür büyük baş hayvanlar tek veya çift hisse olarak ta kesilebilir.

Ö. Nasuhi Bilmen hoca,  B. İslam İlmihali atlı eserinde kurbanla ilgili şu uyarıda da bulunur; ‘’Kurban’ın kesilme zamanı nahr (Bayramın birinci, ikinci ve üçüncü) günleridir. Fakat birinci günde kesilmesi daha faziletlidir.

Kurbanlar, bayram namazı kılınan şehir gibi yerlerde, bayram namazı kılındıktan sonra bayram namazı kılınmayan yerlerde ise bayram gününün fecrinden sonra kesilir. İlk vakti budur. Kurbanı geceleyin kesmek tenzihen mekruhtur.

Kurbanlar kıbleye karşı yatırılarak ‘’Bismillâhi Allahu Ekber’’ diye kesilir. Kurbanı, elinden geliyorsa sahibi kesmelidir, değilse uygun gördüğü bir müslümana emredip kestirmeli ve kendisi de başında bulunmalı. Şu âyeti kerimeyi de okumalıdır: ’İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbil âlemîn.’ ‘Benim namazım, ibadetlerim, yaşayışım ve ölümüm âlemlerin Rabbi Allah içindir ki, O’nun ortağı yoktur.’ (En’am-162)

Yalnız kurban sahibinin Besmelesi yeterli olmaz; onu kesenin Besmele’yi getirmesi şarttır. ‘Bismillâhi Allahu Ekber’  demelidir. Kasten Besmele terk edilirse, kurbanın eti yenmez.’’

Bayram sabahı güneş doğduktan takriben 50 dakika sonra bayram namazı kılınır. Kurbanlar kesilir. Bu arada ölmüşlerimiz de unutulmaz. Yasinler, Fatihalar okunarak ruhlarına bağışlanır.

Bayramlaşmayla ilgili Prof. Dr. Orhan Çeker Hocamın bu bayramla ilgili görüş ve tavsiyesini aynen alıyorum; ‘’Covid 19 bazı illerde alarm vermeye devam ediyor. Sebep: Bizim sorumsuzluğumuz. Âdâb-ı muaşeretin de bir adabı olmalı. Zaruri hallerde terkedilmesi vaciptir. Zaruri hallerde en şiddetli hüküm bile tersine hükme dönüşür. Bayramlarda ziyaret asıl olduğu halde bu bayram, mücbir sebepten dolayı ziyaretin askıya alınması ve makul zamana ertelenmesi zorunludur. Tehlikenin farkında olalım ve kurallara çok sıkı uyalım. Sanal olarak hayırlı bayramlar ve selam.’’

İdrak etmekte olduğumuz Kurban Bayramının İslâm Âlemine ve Aziz Milletimize hayırlara vesile olmasını Yüce Allah’tan niyaz ederim.

Abdullah YADİGAR-30-07-2020

********************